استرس یکی از رایج‌ترین واکنش‌های طبیعی بدن نسبت به فشارهای روزمره است. در حد متعادل، استرس می‌تواند مفید باشد و به ما انگیزه دهد که بهتر عمل کنیم. اما وقتی این فشارها بیش از حد شود یا برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، می‌تواند به جسم و روح ما آسیب بزند. بسیاری از افراد متوجه نمی‌شوند که درگیر استرس مزمن هستند، چون علائم آن ممکن است تدریجی، پنهان یا شبیه به مشکلات دیگر باشد.
در این مقاله به ۱۰ علامت شایع استرس زیاد می‌پردازیم که شناخت آن‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا به موقع دست به کار شویم و راهکارهایی برای کاهش استرس پیدا کنیم.
۱. خستگی مداوم
خستگی‌ای که با استراحت و خواب برطرف نمی‌شود، یکی از مهم‌ترین نشانه‌های استرس مزمن است. وقتی بدن در وضعیت استرس بالا قرار دارد، سیستم عصبی همیشه فعال می‌ماند و هورمون‌هایی مانند کورتیزول زیاد ترشح می‌شوند. این حالت، انرژی بدن را تحلیل می‌برد و باعث می‌شود همیشه احساس خستگی، بی‌حالی و کم‌انرژی بودن داشته باشید، حتی اگر شب خوبی خوابیده باشید.
۲. بی‌خوابی یا خواب بی‌کیفیت
استرس مستقیماً روی کیفیت خواب تأثیر می‌گذارد. ممکن است ساعت‌ها در رختخواب بیدار بمانید، افکار مزاحم را مرور کنید یا نیمه‌شب چندین بار بیدار شوید. بی‌خوابی مزمن نه تنها خسته‌تان می‌کند، بلکه باعث می‌شود روز بعد تمرکز نداشته باشید و عملکردتان پایین بیاید.
۳. تغییر در اشتها
استرس می‌تواند اشتها را تغییر دهد. بعضی افراد دچار پرخوری عصبی می‌شوند و مدام به غذاهای شیرین یا چرب پناه می‌برند. در مقابل، برخی دیگر اشتهایشان را از دست می‌دهند. این تغییرات باعث افزایش یا کاهش ناگهانی وزن می‌شود که خود عاملی برای نگرانی‌های بیشتر است.
۴. مشکلات گوارشی
معده دومین مغز بدن نامیده می‌شود، چون به شدت به وضعیت روحی واکنش نشان می‌دهد. استرس می‌تواند موجب دل‌درد، سوزش معده، نفخ، یبوست یا اسهال شود. این مشکلات اگر بدون دلیل جسمی و پزشکی باشند، احتمالاً ریشه در استرس دارند.
۵. کاهش تمرکز و حافظه
وقتی ذهن شما درگیر استرس باشد، به سختی می‌توانید روی کارها تمرکز کنید یا اطلاعات را به خوبی به خاطر بسپارید. این حالت به مرور زمان بهره‌وری شما را کاهش می‌دهد و می‌تواند منجر به اشتباهات کاری یا تحصیلی شود.
۶. تحریک‌پذیری و عصبانیت زیاد
استرس بالا باعث می‌شود که آستانه تحمل‌تان پایین بیاید. ممکن است به کوچک‌ترین مسئله‌ای واکنش شدید نشان دهید، زود عصبانی شوید یا حتی با اطرافیان بحث‌های بی‌مورد پیدا کنید. این عصبانیت گاهی بدون دلیل مشخص است و خودش می‌تواند باعث حس گناه و استرس بیشتر شود.
۷. کاهش میل جنسی
وقتی بدن در حالت استرس شدید قرار دارد، مغز به‌جای تمرکز روی احساس لذت، تمام انرژی را صرف مقابله با تهدیدات (واقعی یا خیالی) می‌کند. نتیجه این است که میل جنسی کاهش می‌یابد، که می‌تواند روی روابط عاطفی هم اثر منفی بگذارد.
۸. احساس بی‌ارزشی یا ناامیدی
استرس طولانی‌مدت می‌تواند باعث احساس شکست، بی‌انگیزگی و ناامیدی شود. ممکن است با خود فکر کنید «از پس این زندگی برنمی‌آم» یا «همه چیز بی‌فایده است». این افکار منفی در صورت ادامه یافتن، می‌توانند زمینه‌ساز افسردگی شوند.
۹. سردردهای مکرر
سردردهای تنشی، که اغلب به‌صورت فشاری در دو طرف سر احساس می‌شوند، یکی از نشانه‌های رایج استرس هستند. اگر زیاد دچار سردرد می‌شوید، به‌خصوص در روزهای کاری یا هنگام روبه‌رو شدن با مشکلات، ممکن است علت آن استرس پنهان باشد.
۱۰. گرایش به عادت‌های ناسالم
خیلی‌ها برای مقابله با استرس به روش‌های ناسالمی مثل مصرف دخانیات، نوشیدن الکل، خوردن زیاد فست‌فود یا وقت‌گذرانی بی‌هدف در فضای مجازی روی می‌آورند. این رفتارها شاید در لحظه آرامش‌دهنده باشند، اما در بلندمدت وضعیت را بدتر می‌کنند و به چرخه معیوب استرس می‌افزایند.
نتیجه‌گیری:
استرس اگر به‌موقع شناسایی نشود، می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهد و باعث بیماری‌های جدی جسمی و روانی شود. شناخت علائم اولیه، اولین قدم برای مقابله با استرس است.
اگر چند مورد از این نشانه‌ها را در خودتان می‌بینید، وقت آن است که به خودتان توجه بیشتری کنید. سعی کنید برنامه‌ریزی منظمی داشته باشید، ورزش کنید، با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید یا حتی از مشاور روانشناس کمک بگیرید. یادتان باشد، شما تنها نیستید و راه‌حل همیشه وجود دارد.